Τάνια η αντάρτισσα με τον Τσε στη Βολιβία
H NEW STAR παρουσιάζει
Το βιβλίο του διάσημου Κουβανού συγγραφέα
Ulises Estrada Lescaille
Τάνια
η αντάρτισσα με τον Τσε στη Βολιβία
Όπως απεικονίζεται στην ταινία «Che» του Στήβεν Σόντερμπεργκ με
πρωταγωνιστή τον Μπενίσιο ντελ Τόρο
(Βραβείο Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας, Κάννες 2008)
Η Τάνια είναι μία συναρπαστική περιγραφή της εκπληκτικής γυναίκας,
που πολέμησε και πέθανε δίπλα στον Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία. Ως
σύντροφός της στην Κούβα, ο Ulises Estrada είναι σε μοναδική
θέση να παρουσιάσει μία ειλικρινή πολιτική βιογραφία μίας φλογερής
και ευφυούς νέας γυναίκας, η οποία άφοβα αφοσιώθηκε στην απελευθέρωση
της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του ’60.
Η Τάνια γεννήθηκε στην Αργεντινή το 1937, από
γονείς Γερμανούς κομμουνιστές και το πραγματικό της όνομα ήταν
Haydee Tamara Bunke Bíder. Η οικογένειά της μετακινήθηκε στην Ανατολική
Γερμανία μετά τον πόλεμο, όμως η Τάνια σύντομα γοητεύτηκε από την
Κουβανική Επανάσταση. Εξελίχθηκε τελικά σε έναν από τους πιο επιτυχημένους
πράκτορες της Κούβας στη Λατινική Αμερική, διεισδύοντας στη Βολιβιανή
υψηλή κοινωνία και προετοιμάζοντας τον δρόμο για την παράνομη είσοδο
του Τσε Γκεβάρα στη χώρα. Όταν η κάλυψή της ξεσκεπάστηκε, η Τάνια
ενώθηκε με το αντάρτικο κίνημα του Τσε, όμως σκοτώθηκε σε μία ενέδρα
τον Αύγουστο του 1967. Ήταν μόλις 30 ετών.
Ο Ulises Estrada ήταν μία κεντρική φιγούρα στην
υποστήριξη της Κούβας προς επαναστατικά και απελευθερωτικά κινήματα
στη Λατινική Αμερική και την Αφρική. Ο ρόλος του ήταν καθοριστικός
στην οργάνωση της αντάρτικης αποστολής του Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία.
Μολονότι ήταν ενάντια στους κανόνες της παράνομης δουλειάς, η Τάνια
και ο Ulises ερωτεύτηκαν και σχεδίαζαν να ζήσουν μαζί μετά την
επιστροφή της Τάνιας από τη Βολιβία.
Η Τάνια είναι ένας από τους κύριους χαρακτήρες
της ταινίας του Steven Soderbergh «Che» με πρωταγωνιστή τον Benicio
del Toro (Βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας/ Κάννες 2008).
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ULISES ESTRADA LESCAILLE
Ο Ulises Estrada Lescaille γεννήθηκε στο Santiago
de Cuba στις 11 Δεκεμβρίου 1934 και του δόθηκε το όνομα Dámaso
Lescaille. Μετά από μία παρατεταμένη περίοδο παράνομης δουλειάς
με το ψευδώνυμο Ulises Estrada, αποφάσισε να νομιμοποιήσει αυτό
το όνομα, χρησιμοποιώντας το Lescaille, το επίθετο του πατέρα του,
ως το δεύτερο επίθετό του.
Από πολύ νεαρή ηλικία συμμετείχε στην πάλη ενάντια στο Στρατηγό
Fulgencio Batista, που ανέβηκε στην εξουσία με πραξικόπημα στις
10 Μαρτίου 1952. Το 1955, προσχώρησε στο Κίνημα της 26ης Ιουλίου,
που είχε ιδρυθεί μετά από την επίθεση που οργάνωσε ο Φιδέλ Κάστρο
ενάντια στη φρουρά της Μονκάδα, στις 26 Ιουλίου 1953.
Αμέσως μετά την επανάσταση την 1η Ιανουαρίου 1959, εργάστηκε σε
διάφορες θέσεις, τόσο στο τμήμα Κατασκοπείας όσο και στο τμήμα
Αντικατασκοπίας G-2 του Επαναστατικού Στρατού. Ήταν προσωρινός
επικεφαλής της G-2 επιχειρησιακής μεραρχίας στην περιοχή Escambray,
όπου αντεπαναστατικές συμμορίες, οργανωμένες και χρηματοδοτούμενες
από την Κεντρική Υπηρεσία Αντικατασκοπίας (CIA), είχαν ενεργοποιηθεί.
Ο Ulises συμμετείχε στο πρόσφατα σχηματισμένο Υπουργείο Εσωτερικών
(MININT) το 1961, όπου εργάστηκε στο Τεχνικό Υφυπουργείο (VMT),
το τμήμα που ήταν υπεύθυνο για την ανάπτυξη πολιτικών στρατηγικών
αντικατασκοπίας, κάτω από την διοίκηση του Manuel Piñeiro (ψευδώνυμο
Barbarroja, XII, ή Petronio). Εκπλήρωσε έναν αριθμό κουβανικών
αποστολών προς στήριξη αντιιμπεριαλιστικών αγώνων στη Λατινική
Αμερική, υπό τη διεύθυνση του Piñeiro και του Orlando Pantoja Tamayo
(ψευδώνυμο Olo).
Το 1965, εργάστηκε για την υποστήριξη του αντάρτικου κινήματος
που καθοδηγούσε ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα στο Κονγκό. Ο Ulises οργάνωσε
και συμμετείχε στο παράνομο ταξίδι του Τσε στην Τσεχοσλοβακία,
παραμένοντας μαζί του κατά τη διάρκεια του πρώτης περιόδου παραμονής
του, όσο δηλαδή ο Τσε ετοίμαζε την κρυφή επιστροφή του στην Κούβα
και την αναχώρησή του για τη Βολιβία. Το 1966, τοποθετήθηκε επικεφαλής
της Πέμπτης Γενικής Διεύθυνσης στο MININT, που εξειδικευόταν στην
Αφρική και την Ασία.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, βοήθησε στην ίδρυση της Γενικής Διεύθυνσης
Εθνικής Απελευθέρωσης, που αποτέλεσε τμήμα του MININT. Εδώ έφερε
εις πέρας πολλές μυστικές αποστολές που συνδέονταν με την αλληλεγγύη
της Κουβανικής Επανάστασης προς απελευθερωτικούς αγώνες που διεξάγονταν
σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Το
1975 διορίστηκε αναπληρωτής αρχηγός του νεο-ιδρυμένου Τμήματος
Αμερικής της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας
(PCC).
Μετά το 1979, διετέλεσε διαδοχικά Κουβανός πρέσβης στην Τζαμάικα,
στη Λαϊκή Δημοκρατία της Υεμένης, στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλγερίας,
στη Λαϊκή Δημοκρατία της Σαχάρας, και στην Ισλαμική Δημοκρατία
της Μαυριτανίας. Ήταν επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Κούβας
στο Κίνημα Αδέσμευτων Χωρών και επικεφαλής των τμημάτων Αφρικής
και Μέσης Ανατολής στο Κουβανικό Υπουργείο Εξωτερικών. Ανέλαβε
τη διεύθυνση του τμήματος έρευνας στην εβδομαδιαία εφημερίδα Granma
International, ενώ συμμετείχε στην έκδοση του El Habanero που κυκλοφορούσε
δύο φορές την εβδομάδα. Έχει επίσης εργαστεί στην εφημερίδα Juventud
Rebelde, στο περιοδικό Bohemia, στους ραδιοφωνικούς σταθμούς Radio
Havana και Radio Cadena Havana.
Από το 2000 είναι ο εκδότης του Tricontinental, που εκδίδεται από
την Οργάνωση Αλληλεγγύης με τους Λαούς της Ασίας, Αφρικής και Λατινικής
Αμερικής (OSPAAAL). Κατέχει δίπλωμα στις κοινωνικές επιστήμες και
είναι συγγραφέας των βιβλίων «Τάνια, η Αξέχαστη Αντάρτισσα» και
«Amilcar Cabral, un precursor de la independencia Africana (Αμιλκάρ
Καμπράλ, ένας πρόδρομος της Αφρικάνικης Ανεξαρτησίας).
O ULISES ESTRADA ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΝΙΑ
Όπως θα φανεί κατά την ανάγνωση του βιβλίου, ήμουν βαθιά αναμεμειγμένος
σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο με την Haydée Tamara Bunke
Bíder, γνωστή παγκοσμίως ως «Τάνια». Η σχέση μας κατά τα τελευταία
δύο χρόνια παραμονής της στην Κούβα ήταν τόσο έντονη, ούτως ώστε
πριν αναχωρήσει για να αναλάβει την αποστολή που τελικά την έκανε
αθάνατη, συμφωνήσαμε ότι όταν αυτή η αποστολή θα τελείωνε, θα
μοιραζόμασταν τις ζωές μας και θα μεγαλώναμε τα παιδιά που ονειρευόταν
να αποκτήσει.
Εκτός από έναν πολύ μικρό αριθμό συντρόφων, τους γονείς και τον
αδερφό της Τάνιας, η σχέση μας έμεινε κρυφή από όλους, μέχρι το
1969, οπότε ξεκίνησα να συμμετέχω στη δημιουργία του βιβλίου Τάνια,
η αξέχαστη αντάρτισσα. Μετά από απαίτηση της υπέροχης μητέρας της
Τάνιας, Nadia Bunke, και των προϊσταμένων μου, δημοσίευσα το γράμμα
που είχε γράψει η Τάνια, λέγοντας στη μητέρα της για τη σχέση μας.
Το γράμμα συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο για την υποδειγματική επαναστατική
διαδρομή της Τάνιας, που έγραφα εκείνη την εποχή, μαζί με τις γνωστές
Κουβανές δημοσιογράφους Marta Rojas και Mirta Rodríguez Calderón.
Μεταγενέστερα, σε ένα μεταθανάτιο φόρο τιμής προς την Τάνια στο
Πανεπιστήμιο της Αβάνας, και σε διάφορες συνεντεύξεις που δημοσιεύτηκαν
στις κουβανικές εφημερίδες Granma και Juventud Rebelde, η Nadia
με υπέδειξε ως τον “negrito” (Αφρο-Κουβανό), τον οποίο η κόρη της
είχε ονειρευτεί να παντρευτεί και με τον οποίο θα είχε κάνει πολλά
“mulatito” (μικρούς μιγάδες) παιδιά, όταν η παράνομη αποστολή της
στη Βολιβία θα ολοκληρωνόταν.
Εξαιτίας της πολιτικής, διπλωματικής και παράνομης δουλειάς μου
σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (συμπεριλαμβανόμενων
της Χιλής και της Τζαμάικας) και ορισμένων φωτογραφιών, στο τότε
γνωστό ως Congo Leopoldville, στις οποίες εμφανιζόμουν δίπλα στον
Τσε Γκεβάρα, έγινα γνωστός ως ένας από τους ανθρώπους του Manuel
Piñeiro σε συγκεκριμένους διεθνείς κύκλους. Ο θρυλικός Piñeiro,
επίσης γνωστός ως Barbarroja [Κοκκινογένης], ήταν στενά συνδεδεμένος
με τις ανυποχώρητες πολιτικές της Κούβας του διεθνισμού και της
αλληλεγγύης.
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον στα επικά κατορθώματα του Τσε και των
συντρόφων του – συμπεριλαμβανόμενης και της μοναδικής γυναίκας
που πήρε μέρος στη διεθνιστική αντάρτικη δύναμη στη Βολιβία – ξύπνησε
σε Λατινοαμερικάνους και Ευρωπαίους δημοσιογράφους, συγγραφείς,
και σκηνοθέτες, ένα ενδιαφέρον για εμένα. Επομένως, γύρω στην 30η
επέτειο από τους θανάτους τους, συμφώνησα επιλεκτικά σε κάποιες
από τις αιτήσεις για συνεντεύξεις, υποκινούμενος, όπως πολλοί από
τους Κουβανούς συντρόφους μου, μόνο από την επιθυμία μου να δημοσιοποιήσω
όσο το δυνατό ευρύτερα, τις ζωές και τα επιτεύγματα αυτών των ηρώων
του αγώνα για την οριστική ανεξαρτησία όλων των λαών.
Δυστυχώς, οι σκοποί μου δεν συνέπεσαν με αυτούς των περισσοτέρων
από τους συνεντευξιάζοντές μου. Στις αντίστοιχες εκδόσεις τους,
πολλοί από αυτούς διαστρέβλωσαν ή παραποίησαν την αφήγησή μου,
για λόγους είτε κέρδους, είτε με πολιτικό στόχο να δυσφημίσουν
τον Τσε και την Τάνια, όπως ήταν η περίπτωση με τον Γάλλο συγγραφέα
Pierre Kalfon, και τον Μεξικάνο διανοούμενο και πολιτικό Jorge
Castañeda. Μίλησα στον τελευταίο μόλις δύο σύντομες φορές, και
σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν του έδωσα την πληροφόρηση
που μου αποδίδεται στη «βιογραφία» του για τον Τσε.
Ορισμένες από αυτές τις εργασίες, φτάνουν ακόμη και να σκιαγραφούν
την Τάνια ως τον κύριο χαρακτήρα σε ένα φανταστικό κατασκοπευτικό
μυθιστόρημα, μετατρέποντάς την μαγικά στην «ερωμένη» που είχε πολυάριθμες
ρομαντικές συναντήσεις με τον Τσε. Σύμφωνα μ’ αυτές, ο Τσε κι η
Τάνια παρέμειναν κάποιο διάστημα μαζί στην Πράγα (ένα μέρος όπου
δεν βρέθηκαν ποτέ μαζί) και στη Βολιβία. Ήταν όντως μαζί στη Βολιβία,
όμως πάντοτε περιστοιχιζόμενοι από δεκάδες Αργεντινών, Βολιβιανών,
Κουβανών, και Περουβιανών συντρόφων. Αυτό ήταν μεταξύ την 31η Δεκεμβρίου
1966, και την 2η Ιανουαρίου 1967, όπως και μεταξύ την 20η Μαρτίου
και την 17η Απριλίου του ίδιου έτους.
Αυτοί και άλλοι γραφιάδες εξιστορούνται την ιστορία της Τάνιας
σαν να ήταν απλώς ένας από τους πολλούς πράκτορες που διείσδυσαν
στις γραμμές του εχθρού, εκ μέρους των υποτιθέμενα πανταχού παρόντων
και παντοδύναμων κουβανικών υπηρεσιών αντικατασκοπίας. Δεν ερευνούν
όλη την παράνομη δουλειά που πραγματοποίησε στη Βολιβία – συμπεριλαμβανόμενης
της εισχώρησής της στις υψηλότερες σφαίρες κυβερνητικών και δεξιόστροφων
κύκλων – επειδή δεν συνδεόταν με κλασική κατασκοπευτική ενασχόληση.
Ναι, ήταν η υπομονετική και παρατεταμένη προετοιμασία των συνθηκών
που τελικά επέτρεψαν στον ένοπλο επαναστατικό αγώνα να ξεκινήσει
στη Βολιβία.
Αναγκασμένος να διαβάζω συνεχώς αυτά τα χυδαία ψέματα, σταδιακά,
υποχρεώθηκα να γράψω αυτό το βιβλίο. Σ’ αυτό, προσπαθώ να «φωτίσω»
όσο πιο γλαφυρά μπορώ τη ζωή και τη δράση της Τάνιας τα τέσσερα
τελευταία χρόνια της ζωής της – στην Κούβα, στη Λατινική Αμερική,
και στην Ευρώπη. Για διαφορετικούς λόγους (η πλειοψηφία των οποίων
συνδέεται με την ασφάλεια συγκεκριμένων ατόμων), αυτές οι πληροφορίες
δεν μπορούσαν να δημοσιευτούν στις διάφορες εκδόσεις της Τάνια
η αξέχαστη αντάρτισσα, που εκδόθηκε πρώτα στην Κούβα και έπειτα
σε άλλες χώρες μετά το 1970.
Μια τέτοια περίπτωση, για παράδειγμα, είναι η αναλυτική αναφορά
από τον Γουατεμαλτέκο επαναστάτη Carlos Conrado de Jesús Alvarado
Marín, ο οποίος έχει πια αποβιώσει, και που μπορεί μόνο τώρα να
ταυτοποιηθεί ως ο πράκτορας Mercy. Κάποιες από τις ημερομηνίες
που εμφανίζονται στο Τάνια η αξέχαστη αντάρτισσα, ήταν ηθελημένα
παραλλαγμένες για να αποκρύψουν από τον εχθρό την ακριβή στιγμή
που η δουλειά μας είχε μεταβεί σε ένα αναβαθμισμένο επιχειρησιακό
επίπεδο, το οποίο θα ήταν εμφανές στην εκπαίδευση της Τάνιας και
στην εισχώρησή της στη Βολιβία. Τώρα, ωστόσο, οι ημερομηνίες και
οι τοποθεσίες σε αυτό το βιβλίο αντιστοιχούν στον ακριβή χρόνο
περιγραφής του κάθε γεγονότος που περιγράφεται.
Για να ολοκληρώσω και να συμπληρώσω τις αναμνήσεις μου από εκείνα
τα γεγονότα, και επίσης να εξασφαλίσω την ιστορική ακρίβεια της
αφήγησής μου, συμπεριλαμβάνω σε αυτό το βιβλίο νέες μαρτυρίες από
Κουβανούς συντρόφους που ήταν άμεσα συνδεδεμένοι με την εκπαίδευση
της Τάνιας και με την διείσδυσή της σε πολιτικούς, δημοσιογραφικούς,
και πολιτιστικούς κύκλους της Βολιβιανής αστικής τάξης, που εργάζονταν
μέσα στα πλαίσια της στρατιωτικής δικτατορίας του Στρατηγού René
Barrientos (1964-69) χρησιμοποιώντας την ψεύτικη ταυτότητα της
Laura Gutiérrez Bauer. Συμπεριλαμβάνω επίσης, ως παραρτήματα, μία
σειρά εγγράφων, που ως τώρα ήταν εντελώς ή μερικώς αδημοσίευτα.
Τελικώς, αν και το θεωρώ αυτονόητο, παρέχοντας πιο ακριβή και εμβαθυμένη
πληροφόρηση για τις διάφορες πτυχές της ζωής της Τάνιας, καθώς
και για την προσωπική και επαγγελματική μας σχέση, μοναδικός μου
στόχος είναι να αποτίσω ένα οφειλόμενο φόρο τιμής στο διαρκές παράδειγμά
της και στη θαυμάσια φιλία και την απέραντη αγάπη που μου έδωσε
από τη στιγμή που συναντηθήκαμε στην Αβάνα τον Μάρτιο του 1963.
Ulises Estrada, 2004
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ
Στις 31 Αυγούστου 1967, έχοντας εργαστεί παρανόμως για πάνω από
δύο χρόνια στη Λα Παζ και πάνω από πέντε μήνες στις γραμμές του
Βολιβιανού Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (ELN), η Haydée Tamara
Bunke Bíder – η Τάνια - σκοτώθηκε σε μία ενέδρα του Βολιβιανού
στρατού στο Puerto Mauricio στις όχθες του Río Grande. Ο Ερνέστο
Τσε Γκεβάρα είχε επισήμως ιδρύσει τον ELN πριν από λίγους μήνες,
στις 25 Μαρτίου 1967.
Από τότε, με εναλλασσόμενους βαθμούς έντασης, πολλοί άνθρωποι έχουν
κρύψει ή συκοφαντήσει το παράδειγμα αυτής της εκπληκτικής γυναίκας,
που γεννήθηκε στην Αργεντινή στις 19 Νοεμβρίου 1937. Κάποιοι διανοούμενοι
που συνδέονται με τις κυρίαρχες τάξεις των Ηνωμένων Πολιτειών,
της Ευρώπης, και της Λατινικής Αμερικής, και συγκεκριμένα άτομα
που μισθοδοτούνται από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (CIA),
έχουν προσπαθήσει να παρουσιάσουν την Τάνια ως την «μοιραία γυναίκα»
της οποίας η «άσκοπη θυσία» ήταν η συνέπεια της «κρυφής και ανήθικης
εξωσυζυγικής σχέσης της με τον Τσε.»
Παρομοίως, η Τάνια έχει κατηγορηθεί ότι εργάστηκε ως κατάσκοπος
για τις Κουβανικές υπηρεσίες πληροφοριών, ή ότι χρησίμεψε ως «τριπλός
πράκτορας», δηλαδή για την Κρατική Μυστική Αστυνομία της Ανατολικής
Γερμανίας (Stasi) και για τη Σοβιετική Κρατική Επιτροπή Ασφάλειας
(KGB). Ο ισχυρισμός είναι ότι πρώτα εισχώρησε στην Κουβανική Επανάσταση
και έπειτα ακολουθώντας εντολές διείσδυσε στα «ανώτερα επίπεδα
της Βολιβιανής κυβέρνησης.»
Αυτό το βιβλίο, σε αντίθεση, γεννήθηκε από την βαθιά αγάπη και
θαυμασμό του Ulises Estrada προς την Τάνια. Ο Ulises, εκτός από
το ότι ήταν υπεύθυνος για την εκπαίδευσή της σε κατασκοπευτικές
μεθόδους και τεχνικές, ήταν επίσης ο σύντροφος της Τάνιας κατά
τη διάρκεια του 1963 και 1964. Επιπρόσθετα, ο Ulises δίδαξε επίσης
στην Τάνια αστικές και υπαίθριες στρατηγικές ανταρτοπόλεμου, απαραίτητες
για αυτήν, προκειμένου να φέρει εις πέρας επιτυχώς τη Νοτιο-Αμερικάνικη
επαναστατική αποστολή που της είχε αναθέσει ο Τσε Γκεβάρα.
Η ανάμειξη του συγγραφέα στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των
λαών της Αφρικής (συμπεριλαμβανόμενου του Κονγκό), και η τμηματοποίηση
τυπικό χαρακτηριστικό της παράνομης δουλειάς, εμπόδισαν τον Ulises
να συμμετέχει πιο άμεσα στη μετέπειτα εκπαίδευση της Τάνιας σε
διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες (συμπεριλαμβανόμενης της Τσεχοσλοβακίας).
Αυτό συνέβη επίσης και με τις επακόλουθες μυστικές επαφές που έκανε
η Τάνια στη Βολιβία, τη Βραζιλία και το Μεξικό. Ωστόσο, ο συγγραφέας
έχει μοναδική πρόσβαση σε διάφορες αφηγήσεις από αρκετούς Κουβανούς
συντρόφους, που είχαν το προνόμιο να γνωρίσουν και να εργαστούν
με την Τάνια, και κάποιες από αυτές τις αφηγήσεις δημοσιεύονται
εδώ για πρώτη φορά.
Για χάρη της ιστορικής ακρίβειας ο συγγραφέας για μία ακόμη φορά
επανεξέτασε μυστικά έγγραφα για την Τάνια, που είναι ακόμη ταξινομημένα
στα αρχεία της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος
της Κούβας (PCC). Ο Estrada επίσης συνέκρινε τις πληροφορίες από
αυτά τα αρχεία – συμπεριλαμβανομένης μίας αυτοβιογραφικής εργασίας
που έγραψε η Τάνια κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής της – με αφηγήσεις
που δόθηκαν από τη μητέρα της Τάνιας, Nadia Bunke, και άλλους Κουβανούς
αξιωματούχους, οι οποίοι για διάφορους λόγους, προτιμούν να παραμείνουν
ανώνυμοι.
Οι αμείλικτοι όμως νόμοι της ζωής και του θανάτου δυστυχώς εμπόδισαν
τον Ulises Estrada να πάρει συνεντεύξεις από άλλους Κουβανούς,
Περουβιανούς, και Βολιβιανούς συντρόφους, που ήταν άμεσα συνδεδεμένοι
με τις αντάρτικες πράξεις στις οποίες η Τάνια συμμετείχε ως μέλος
της φάλαγγας του Joaquín. Αυτή είναι η περίπτωση εκείνων που συνόδεψαν
την Τάνια στην παράνομη δουλειά της, συμπεριλαμβανόμενου του Βολιβιανού
Rodolfo Saldaña, ο οποίος έχει πλέον πεθάνει και του Κουβανού José
María Martínez Tamayo (ψευδώνυμο Papi). Η Τάνια δούλεψε με αυτούς
τους συντρόφους οργανώνοντας το αστικό δίκτυο που, σύμφωνα με τις
οδηγίες του Τσε, λειτούργησε στη Βολιβιανή πρωτεύουσα μέχρι τα
μέσα του 1967, οπότε και διαλύθηκε από τις κατασταλτικές μονάδες
(εκπαιδευμένες και καθοδηγούμενες από την CIA) της στρατιωτικής
δικτατορίας του Στρατηγού René Barrientos.
Παρόλη την τεράστια προσπάθεια του Estrada στην αναζήτηση για τις
εξιστορήσεις άλλων Βολιβιανών συντρόφων που δούλεψαν με την Τάνια
στο αστικό δίκτυο, καμία περαιτέρω πληροφορία δεν ήταν δυνατό να
βρεθεί για αυτό το βιβλίο. Μόνο ο Loyola Guzmán, ένας από τους
ελάχιστους επιζώντες του παράνομου μηχανισμού, κατόρθωσε να δώσει
μία ανάμνηση της Τάνιας ως αντάρτισσας μαχήτριας, την οποία είχε
γνωρίσει με την ψεύτικη ταυτότητα της Laura Gutiérrez Bauer. Ο
Guzmán ανακάλυψε την εκπληκτική πραγματικότητα ότι αυτή «η Αργεντινή
αστή», ευρέως γνωστή στους Βολιβιανούς κοινωνικούς και κυβερνητικούς
κύκλους, ήταν στην πραγματικότητα η Τάνια, μόνο όταν το πληροφορήθηκε
αργότερα από την παράνομη επαφή της.
Ωστόσο, αυτό το βιβλίο συμπληρώνει και εμπλουτίζει τη διαθέσιμη
πληροφόρηση για την παράνομη δουλειά και τη ζωή της Τάνιας στο
αντάρτικο κίνημα. Επίσης προσφέρει, για πρώτη φορά, πληροφόρηση
για κάποιες από τις δραστηριότητες αλληλεγγύης της Κουβανικής Επανάστασης
σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής μεταξύ του 1962 και του
1965, κάτω από τη γενική ονομασία Επιχείρηση Φάντασμα, σε συμφωνία
με οδηγίες του Τσε Γκεβάρα.
Το βιβλίο βοηθάει στο να διαψεύσει τους ισχυρισμούς ορισμένων από
τους βιογράφους του Τσε Γκεβάρα ότι είχε ασυμφιλίωτες διαφορές
με την Κουβανική πολιτική ηγεσία, ή ότι από τον Μάρτιο του 1965
και έπειτα, αυτές οι διαφορές εξανάγκασαν τον Τσε να εγκαταλείψει
την οικογένειά του και τα πολυάριθμα αξιώματά του στην Κούβα και
να «αναζητήσει τον θάνατο», πρώτα στην Αφρική και αργότερα στη
Λατινική Αμερική. Σχετικά με αυτό, η μοναδική μαρτυρία του Ulises
Estrada αναμφισβήτητα δηλώνει ότι τα σχέδια του Τσε, προδιαγεγραμμένα
από το 1961 (και στα οποία ενσωματώθηκε και η δουλειά της Τάνιας),
περιελάμβαναν και τον ίδιο προσωπικά να συμμετέχει στην ένοπλη
αντάρτικη πάλη στην ήπειρο.
Εκτός από το να παρέχει λεπτομέρειες για την προσωπικότητα και
τη δράση της Τάνιας τα τέσσερα τελευταία χρόνια της ζωής της, το
βιβλίο αυτό, συνεισφέρει και στην αποφασιστική ανοικοδόμηση μίας
από τις πιο ηρωικές σελίδες των ημιτελών αγώνων ανεξαρτησίας των
λαών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.
LUIS SUÁREZ
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ NADIA BUNKE ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΔΕΛ ΚΑΣΤΡΟ
Nadia Bunke, BSc.Econ.
23 Paris Commune Street, Dep.1801
10243 Berlin-Friedriehshain
25 Δεκεμβρίου 1995
Αγαπητέ σύντροφε Φιδέλ Κάστρο,
Ως μητέρα της Tamara – Τάνιας – θα ήθελα να ζητήσω
την υποστήριξη, βοήθεια και άδειά σας σε θέματα που σχετίζονται
με τα λείψανα της αγαπημένης μου κόρης, που πολέμησε και έπεσε
δίπλα στους αντάρτες μαχητές του Τσε στις 31 Αυγούστου 1967, στο
Río Grande, στη Βολιβία.
Σύμφωνα με τα νέα που μου έχουν φτάσει μέσω διαφόρων πηγών από
την Βολιβία, φαίνεται ότι υπάρχουν συγκεκριμένες δυνατότητες να
διεκδικήσω τα λείψανα της αγαπημένης και αξέχαστης κόρης μου, Tamara-Τάνιας.
Στο Βερολίνο έχω ήδη υπογράψει μία εξουσιοδότηση προς τον Κουβανό
Jorge González Pérez, ούτως ώστε να μπορεί να μας εκπροσωπήσει
στις Βολιβιανές αρχές στις διαδικασίες εκταφής και την μετέπειτα
αναχώρηση των λειψάνων.
Τρέφω την ελπίδα ότι είναι δυνατό να βρεθούν και να αναγνωριστούν
οριστικά. Το πλήρες όνομά της: Haydée Tamara Bunke Bíder, γνωστή
στη Βολιβία ως Laura Gutiérrez Bauer. Η πιο βαθιά μου λαχτάρα είναι
ότι εσείς, αγαπητέ σύντροφε Φιδέλ Κάστρο, θα δώσετε την άδεια,
ούτως ώστε η αγαπημένη μου κόρη να έχει τελικό και μόνιμο τόπο
ανάπαυσής της σε Κουβανικό έδαφος, σε σοσιαλιστική χώρα, δίπλα
στους Κουβανούς αντάρτες, ενωμένη στον αγώνα και στο θάνατο με
το αντάρτικο κίνημα του Τσε.
Η Tamara θαύμαζε την Κουβανική Επανάσταση και αγαπούσε, ένιωθε
κοντά και ενωμένη με τον ηρωικό Κουβανικό λαό.
Τα τρία χρόνια που η Tamara έζησε στην Κούβα και συμμετείχε με
τόσο μεγάλο ενθουσιασμό και ανιδιοτέλεια στην οικοδόμηση της νέας
κοινωνίας, ήταν τα πιο ευτυχισμένα χρόνια της ζωής της. Από τα
σχεδόν 30 χρόνια της (παρά 2 μήνες) η Tamara έζησε τα δύο τρίτα
της ζωής της στη Λατινική Αμερική.
Στην ψυχή και το μυαλό της ήταν Λατινοαμερικάνα.
Η Haydée Tamara Bunke Bíder γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1937, στο
Buenos Aires, στην Αργεντινή. Είχε Αργεντίνικη ιθαγένεια όλη της
τη ζωή (επίσης σύμφωνα με τον νόμο της Αργεντινής). Στη διάρκεια
των εννιά χρόνων της παραμονής της στη ΛΔΓ είχε διπλή υπηκοότητα.
Με την μύησή της στο κόμμα μας, έκανε αίτηση να επιστρέψει την
υπηκοότητα της ΛΔΓ. Η Tamara έφτασε στην Κούβα στις 12 Μαΐου 1961,
με Αργεντίνικη υπηκοότητα.
Είχε μεγάλη επιθυμία να λάβει την Κουβανική υπηκοότητα.
Η Tamara πολέμησε και έπεσε για την απελευθέρωση του Βολιβιανού
λαού από την φτώχεια, την πείνα και την βάναυση εκμετάλλευση. Έχυσε
το αίμα της για ένα Λατινοαμερικάνικο έθνος.
Νιώθω και πιστεύω ότι η Tamara θα ήταν ευτυχισμένη αν γνώριζε ότι
μία μέρα θα αναπαυτεί μόνιμα στο αγαπημένο της Κουβανικό έδαφος.
Με βαθιά τιμή, σεβασμό και αγάπη
Φιλικά,
Nadia Bunke
Μητέρα της Tamara – Τάνια η Αντάρτισσα
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΦΙΔΕΛ ΚΑΣΤΡΟ ΣΤΗ NADIA BUNKE
Αβάνα, 1η Απριλίου 1996
Nadia Bunke
Αγαπητή συντρόφισσα Nadia,
Διάβασα με βαθιά συγκίνηση το πρόσφατο γράμμα
σου, με το οποίο ζητάς την υποστήριξή μας για τα καθήκοντα της
εύρεσης, εκταφής και αναγνώρισης των λειψάνων της αγαπημένης σου
κόρης Tamara, παντοτινά αθάνατης ως η δικής μας Τάνια η Αντάρτισσα.
Μπορείς να υπολογίζεις στην απεριόριστη βοήθεια και υποστήριξή
μας σε μία τόσο ευαίσθητη παράκληση.
Με τον πιο ειλικρινή μου θαυμασμό και σεβασμό,
Φιδέλ Κάστρο
ΤΑΝΙΑ Η ΑΝΤΑΡΤΙΣΣΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΣΕ ΣΤΗ ΒΟΛΙΒΙΑ
